Op 21 februari 1952 heeft de politie in de universiteit van Dacca, Bangladesh, een aantal betogende studenten doodgeschoten. Die studenten betoogden voor erkenning van hun moedertaal het Bengaals, die opgeheven zou worden ten gunste van een "grote" taal, gesproken door de sterksten van het moment.

Het gaat hier om iets dat zich in verschillende vormen in de hele wereld door de hele geschiedenis heen steeds weer herhaalt: niet alleen in Bangladesh, maar ook in verscheidene Europese landen, bijvoorbeeld Nederland, waar in 2015 de regering plannen heeft goedgekeurd voor geleidelijke versterking van de positie van het Engels ten nadele van de plaatselijke talen. (1)

Dat zijn geen op zich staande gevallen. Zowel in Bangladesh als in Nederland gaat het om de zelfde logica: "Ik ben de sterkste. Jij hebt te zwijgen, en als je toch nog je mond open wilt doen, gebruik dan maar mijn taal." Aan de andere kant geldt, zoals alle taalkundigen ons vertellen (we halen één van hen aan, Ken Hale): "Als een taal uitsterft, lijden we een enorm verlies aan culturele rijkdom, net alsof er een bom wordt afgeworpen op het Louvre."

Nog afgezien van het maatschappelijke onrecht dat zich voordoet wanneer iemands moedertaal wordt veracht, dienen we wel te beseffen, dat biologische diversiteit en taalverscheidenheid hand in hand gaan, met elkaar verweven zijn en op elkaar aangewezen. Verlies van taalverscheidenheid brengt verlies teweeg aan overgeleverde kennis, die van wezenlijk belang is voor duurzame biodiversiteit, voor het leven zelf. (Slotverklaring 62e VN-NGO-conferentie Bonn (2), 2011 en Terralingua (3).)

Op 17 november 1999 heeft de UNESCO 21 februari uitgeroepen tot Internationale Dag van de Moedertalen. In 2007 heeft ook de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Lidstaten opgeroepen om "het behoud en de bescherming van alle talen die door alle volken ter wereld worden gesproken te bevorderen", waarbij het jaar 2008 tot Internationaal Jaar van de Talen is uitgeroepen. (4)

In 2014 heeft de UNESCO in zijn internet-site ook een Esperanto-versie van de boodschap van Algemeen Directeur Irina Bokova over 21 februari opgenomen. (5)

Wat heeft dit alles met het Esperanto te maken? Beide zaken houden weldegelijk verband met elkaar, omdat de kernwaarden van deze dag, veeltaligheid en ieders recht om zijn eigen taal te spreken, ook waarden zijn die door de beweging voor het Esperanto worden verdedigd. Wij esperantisten willen geen enkele taal verstoten, wij willen dat alle talen blijven bestaan, uit eerbied voor ieders taalrechten, en willen dat gerechtigheid heerst op het gebied van talen. Hiertoe neemt de Wereld-Esperanto-Vereniging (Universala Esperanto-Asocio, UEA) deel aan de plechtige viering van deze dag, o.a. om met klem te betogen dat Esperanto geen talen uitschakelt, iets waarvoor de talen van enorme economische en militaire mogendheden worden aangewend.

Esperanto is juist een bescherming tegen het verdwijnen van talen, zoals mevr. Vigdís Finnbogadóttir (president van de republiek IJsland, 1980-1995) het verwoordt:
"De tijd is gekomen dat de verschillende naties inzien dat een neutrale taal een waar bolwerk zou kunnen vormen voor hun culturen tegen de monopoliserende invloed van één/twee talen, zoals dat heden ten dage steeds duidelijker aan het licht komt. Ik hoop oprecht dat het Esperanto snelle vorderingen gaat maken om alle naties ter wereld bij te staan." (6)

Misschien vraagt deze of gene zich af: "Waarom nu juist het Esperanto?" De verklaring ligt voor de hand: Achter het Esperanto staan geen staten, economische stelsels, imperialistisch streven, noch bepaalde volken die belang hebben bij het elimineren van andere volken of die hun markten in de wacht willen slepen. De aanhang van het Esperanto wordt gevormd door mensen van goede wil, die rechtvaardigheid beogen voor alle volken en alle talen, en vrede onder alle volken ter wereld.

"Het recht versterken van elke taal is het doel, waaraan het Esperanto een wezenlijke bijdrage levert." ((7) (Prof. Robert Phillipson). Esperanto is een middel om rechtvaardige communicatie te bevorderen en daarmee ook rechtvaardige betrekkingen tussen volksgroepen, culturen en hele volken. "... Ik hoop dat het Esperanto deze tweezijdige rol zal blijven spelen door tegelijkertijd verscheidenheid te steunen en eenheid te scheppen." ((8) Rita Izsák-Ndiaye, Bijzonder Rapporteur van de VN).

Dientengevolge helpt het Esperanto allen hun taal in leven te houden. Dit is de duidelijke boodschap die de Esperanto-sprekers uit de hele wereld richten tot alle mensen ter wereld. on 21st February.

- Maak kennis met het Esperanto via www.esperanto.net! (9)
- lernu! is een meertalige website waarmee Internetgebruikers gratis en op een gemakkelijke manier de internationale taal Esperanto kunnen leren: www.lernu.net!