An 21 Feabhra, 1952, mharaigh na póilíní roinnt mac léinn in agóid in Ollscoil Dhaka (Banglu Thoir), príomhchathair na Banglaidéise inniu. Bhí na mic léinn ag éileamh go n-aithneofaí a dteanga dhúchais, Beangáilis (bangla / bn / বাংলা ভাষা), a raibh faoin ollscoil í a dhíbirt i bhfabhar teanga "níos mó", a bhí á labhairt ag lucht na cumhachta.

Seanscéal agus meirg air, ar fud an domhain agus ar fud na staire, ní hamháin san Áise, ach freisin i mór-ranna eile, mar shampla i roinnt tíortha Eorpacha, agus go háirithe i dtíortha lasmuigh den Eoraip i ndáil le teangacha dúchasacha na mbundúchasach. Tarlaíonn sé sin go praiticiúil mar thoradh ar iarrachtaí na n-údarás an Béarla nó mórtheanga eile a bhrú ar an bpobal chun seasamh an stáit a neartú ar fud an domhain - ar aimhleas na dteangacha dúchais áitiúla. "Mise is treise, bí thusa ciúin, nó más mian leat labhairt, labhair i mo theangasa."

Mar sin a tharlaíonn bás na dteangacha, agus saibhreas ollmhór intleachtúil na bpobal, de réir a chéile - mar a thuar a lán teangeolaithe, agus in 2019, na NA agus UNESCO. I dteachtaireacht chuig Cumann Domhanda Esperanto in 2018, dúirt Audrey Azoulay, Ardstiúrthóir UNESCO: "Ní mór dúinn ... na teangacha dúchasacha a chosaint, go háirithe na teangacha is laige, mar is eol dúinn go bhfuil siad ag dul in éag faoi láthair, ceann gach coicís - sin caill dholeigheasta d'oidhreacht an duine. Ní mór dúinn an t-ilteangachas a chosaint san oideachas, le beartais phoiblí leordhóthanacha, ach freisin i spás fíorúil an Idirlín, ionas go mairfidh éagsúlacht teanga agus cultúrtha gach pobail, ionas go bhféadfaidh cách foghlaim faoina stair, a bhféiniúlacht, as foinsí siombalacha a ngrúpaí eitneacha." [1]

Anuas ar an éagóir shóisialta agus na fadhbanna síceolaíocha a eascraíonn as cailliúint na teanga dúchais, agus as easpa taithí úsáid na teanga a brúdh orthu, ní mór fíricí eile a aithint: tá éagsúlacht bhitheolaíoch agus teanga doscartha, idirnasctha agus ag brath ar a chéile. Má chailltear an éagsúlacht teanga, caillfear go buan eolas traidisiúnta atá riachtanach don bhithéagsúlacht inbhuanaithe. (Ráiteas deiridh, 64ú Comhdháil ENR de chuid na NA, Bonn, 2011 [2], Terralingua [3])

An 17 Samhain, 1999, d'fhógair UNESCO an 21 Feabhra ina Lá Idirnáisiúnta na dTeangacha Dúchais. In 2007, d'iarr Tionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe [4] ar na ballstáit "Gach teanga a úsáideann pobail an domhain a chaomhnú, a chosaint agus a chur chun cinn", is d'fhógair 2008 ina Bhliain Idirnáisiúnta na dTeangacha.[5]

In 2014, d'fhoilsigh UNESCO ar a shuíomh gréasáin leagan Esperanto de theachtaireacht an Ard-Stiúrthóra, Irina Bokova. [6]

In 2016, ghlac Tionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe rún a d'fhógair 2019 ina Bhliain Idirnáisiúnta na dTeangacha Dúchais, arna bhunú ar mholtaí an Bhuanfhóraim um Ghnóthaí Dúchasacha (Fúram UNPFII / Foro Permanente / Постоянный форум / Instance Permanent). Ansin thuairiscigh an Fóram go bhfuil 40% de na 6,700 teanga a labhraítear sa domhan faoi bhagairt. Ós rud é gur teangacha dúchasacha formhór na dteangacha atá faoi bhagairt, cuirtear i mbaol na cultúir agus na córais eolais a iompraíonn siad. [7]

Cén bhaint atá aige seo ar fad le hEsperanto? Is iad luachanna an lae seo, an éagsúlacht agus ceart gach duine a dteanga dhúchais a labhairt, na luachanna a chosnaíonn gluaiseacht dhomhanda Esperanto. Ní mian linne, cainteoirí Esperanto, go gcaillfí aon teanga, is mian linn go mairfeadh gach teanga, le meas ar chearta teanga an uile dhuine, agus go mbeadh cothrom na Féinne sa chumarsáid. Chuige sin, le blianta fada anuas, ceiliúrann Cumann Domhanda Esperanto (Universala Esperanto-Asocio, UEA) an lá seo go sollúnta, chun a léiriú ná maraíonn an teanga idirnáisiúnta Esperanto aon teanga eile, mar a dhéanann teangacha na gcumhachtaí móra geilleagracha agus míleata.

Go deimhin, tá Esperanto ina chosantóir i gcoinne chailliúint na dteangacha, mar a dúirt Vigdís FINNBOGADÓTTIR (Uachtarán Phoblacht na hÍoslainne idir 1980-1996): "Is mithid go dtuigfeadh na náisiúin go bhféadfadh teanga neodrach a bheith ina múr cosanta fíor dá gcultúir in aghaidh na dtionchar monaplachta atá ag teanga nó dhó, mar is léire gach lá anois. Tá fíorshúil agam go rachaidh Esperanto chun cinn go tapa chun cabhrú le náisiúin uile an domhain." [8]

B'fhéidir go gcuifí ceist fós: "Cén fáth go díreach Esperanto?" Ar chúis shimplí. Taobh thiar d'Esperanto, níl aon stáit, leasanna geilleagracha, pobail impiriúla, arbh é a leas go gcaillfí pobail eile ná a dteanga, chun a gcuid margaí a fháil. Taobh thiar d'Esperanto níl ach daoine dea-thola ó thíortha éagsúla a bhíonn ag lorg ceartais do gach cultúr agus gach teanga, agus síocháin i measc na ndaoine go léir.

"Maidir le comhar idirnáisiúnta, do dhaoine dúchasacha, do na tíortha ilteangacha, bheadh Esperanto ina réiteach maith." (Dr. Tove Skutnabb-Kangas [9])

"Cearta chainteoirí gach teanga a neartú, sin go bunúsach is sprioc d'Esperanto." (An tOllamh Robert Phillipson [10]).

Is uirlis í Esperanto chun cumarsáid chothrom agus caidreamh cothrom idir grúpaí eitneacha, cultúir agus pobail a chur chun cinn.

"... Tá súil agam go leanfaidh Esperanto ag comhlíonadh an róil dhéthaobhaigh seo trí thacú le héagsúlacht agus trí aontacht a chruthú." (Rita Izsák-Ndiaye, Tuairisceoir Speisialta na NA [11]

Dá bhrí sin, cinntíonn úsáid na droichead-theanga Esperanto i gcumarsáid idirnáisiúnta comhionannas teanga agus cabhraíonn sí le cách a dteanga a chaomhnú. Sin an teachtaireacht shoiléir ó chainteoirí Esperanto ar fud an domhain chuig cách an 21 Feabhra.

- Cuir aithne ar an teanga idirnáisiúnta, Esperanto, trí www.lernu.net! [12]